Wet DBA

In juli 2018 kondigde het kabinet de bedrijfsbezoeken van minimaal 100 Opdrachtgevers aan. In de tweede voortgangsbrief van november, lieten zij weten de selectie van Opdrachtgevers te hebben gemaakt en het merendeel van de bedrijfsbezoeken reeds uit te hebben gevoerd. Over de verdere invulling van de handhaving wordt pas later meer bekend. Tot het moment dat er een volwaardige succesvolle vervanger is voor de Wet DBA voorzien wij dat grote risicomijdende Opdrachtgevers zoeken naar zekerheid.

Stoplichtenmodel
HeadFirst biedt hier oplossingen voor: door gebruik te maken van een eigen, door de Belastingdienst goedgekeurde, overeenkomst gecombineerd met een set aan maatregelen en controles bij onszelf en Opdrachtgevers. Onderdeel hiervan is de DBA Scorecard. Een tooling die bepaald of voor een opdracht een zelfstandig professional ingehuurd kan worden of dat sprake is van een gezagsverhouding, waardoor dit naar de kaders van de huidige Wet DBA niet verstandig is. Dit wordt getoetst aan de hand van 20 vragen, waarbij het stoplichtmodel centraal staat:

• Groen > inhuur is mogelijk, want er is duidelijk geen sprake van een gezagsverhouding.
• Oranje > inhuur is mogelijk, maar er zijn aanwijzingen voor een gezagsverhouding. Monitoring van de feitelijke situatie is zodoende noodzakelijk.
• Rood > inhuur niet mogelijk, want er is duidelijk sprake van een gezagsverhouding. HeadFirst kan in dit geval alternatieven bieden, zoals een payroll-constructie of de omstandigheden van de rol – waar mogelijk – aan te passen.

Optimale Wet DBA compliance
Mediq, één van de grootste aanbieders van zorgoplossingen ter wereld, omarmde als eerste Opdrachtgever de DBA Scorecard en ontzorgt hen daarmee op het gebied van risicovrije inhuur van externe professionals. Nadat Mediq HeadFirst inschakelde om haar te begeleiden in het proces naar optimale Wet DBA compliance, is het stoplichtmodel ook bij hen toegepast. Tijdens het HeadFirst Insights Event ‘Risicovreugde’ op 30 oktober 2018, werd deze klantcase toegelicht aan de hand van resultaten die het hen heeft opgeleverd:

• Volledige controle op de inhuur van Zelfstandig Professionals.
• Bewustwording bij Opdrachtgever (HR en inhurende managers): welke rollen kunnen door een Zelfstandige uitgevoerd worden.
• Bewustwording bij zelfstandige: focus op ondernemer zijn, de schijn van een gezagsverhouding met de Opdrachtgever voorkomen.
• De inhuur van Zelfstandig professionals verloopt conform de huidige kaders van de wetgeving en de organisatie toont hiermee aan geen kwaadwillende Opdrachtgever te zijn.

“HeadFirst heeft met ons in partnerschap een goede vorm voor risicoafdekking gevonden. Daar zijn wij erg tevreden mee.”
Govert Laninga, Manager HR Services Mediq

Wil jij meer weten over onze DBA Scorecard? Vraag een adviesgesprek aan via info@headfirst.nl.

Begin 2018 verlengde Minister Koolmees de opschorting van de handhaving op de Wet DBA tot 2020. Dat uitstel blijkt nog niet voldoende. Dit liet hij maandag 26 november weten middels een tweede voortgangsbrief aan de Tweede Kamer. Koolmees vermoed een vertraging van nog één jaar, waardoor de herziene Wet DBA opschuift naar januari 2021.

Oplossingen ‘onderkant van de markt’ op gespannen voet met EU-recht
Koolmees voerde eerder dit jaar gesprekken met de Europese Commissie, waaruit hij concludeerde dat de maatregelen ter bescherming van werkenden met lage tarieven mogelijk in strijd zijn met het EU-recht. In de brief schrijft hij: “met name de omzetting van de overeenkomst van opdracht van de zelfstandige die onder de Arbeidsovereenkomst bij Laag Tarief (ALT) valt naar een arbeidsovereenkomst levert spanning op, omdat dit waarschijnlijk inbreuk maakt op de vrijheid van vestiging (art. 49) en de vrijheid van dienstverrichting (art. 56) van zelfstandigen in het EU-Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU).” Het kabinet richt zich daarom, naast een verdere uitwerking van de maatregelen, ook op het verkennen van ‘alternatieve routes’.

De maatregelen voor ‘de onderkant van de arbeidsmarkt’ worden de komende tijd verder uitgewerkt en in wetgeving omgezet. “Beoogd wordt deze in de eerste helft van 2019 uit te zetten voor internetconsultatie.” In het voorjaar zal het kabinet de Tweede Kamer hierover informeren.

Opt-out voor ‘bovenkant van de markt’
De maatregel voor ‘de bovenkant van de arbeidsmarkt’, de zogenoemde opt out, gaat mee in dezelfde internetconsultatie. “In de brief van 22 juni jl. is aangegeven dat het kabinet zal onderzoeken op welke manier de groep zelfstandig ondernemers wordt afgebakend voor wie de opt-out van toepassing is en dat bij de nadere uitwerking ook gekeken wordt naar de gevolgen voor de rechten op werknemersverzekeringen.” In de tweede voortgangsbrief wordt hier geen nieuwe informatie aan toegevoegd.

Criterium ‘gezag’ op koers
Koolmees heeft wel stappen gezet op andere vlakken, waaronder het criterium ‘gezag’. Zoals eerder afgesproken in het regeerakkoord zullen de criteria voor een gezagsverhouding worden verduidelijkt. Hiertoe is een aantal wetenschappers gevraagd een position paper te schrijven, waaruit opnieuw blijkt dat het verduidelijken van gezag geen eenvoudige opgave is. “Wel is het mogelijk door met indicaties voor gezag, contra-indicaties voor gezag en voorbeelden te werken, het gezagscriterium te verduidelijken. Deze verduidelijking van het gezagscriterium wordt opgenomen in het Handboek loonheffingen van de Belastingdienst.” Dit moet opdrachtgevers handvatten geven om zelf te beoordelen of er sprake is van een dienstbetrekking.

Onderzoek naar werking webmodule gaat door
Volgens de voortgangsbrief ligt ook de uitwerking van de webmodule op schema. Deze zal naar verwachting eind 2019 gereed zijn. Uit de brief blijkt echter ook dat het kabinet nog volop onderzoekt of de voorgestelde webmodule 1) uitvoerbaar en handhaafbaar is, 2) zekerheid biedt aan ondernemers en hun opdrachtgevers en 3) niet onnodig veel administratieve last met zich meebrengt. De actuele stand beschrijft Koolmees als volgt: “Er is een vragenlijst ontwikkeld waarin zoveel mogelijk relevante vragen voor de beoordeling van de arbeidsrelatie worden gesteld. […] De komende maanden worden gebruikt om deze uitgebreide vragenlijst uit te werken tot een hanteerbare beslisboom, om te bezien of daarmee ook binnen de hiervoor genoemde balans tot een goed afgewogen oordeel kan worden gekomen.” De daadwerkelijke komst van de webmodule lijkt op basis hiervan nog alleszins onzeker.

Belastingdienst voortvarend met bedrijfsbezoeken
Op 1 juli 2018 publiceerde de Belastingdienst het Toezichtplan Arbeidsrelaties, waarin de bedrijfsbezoeken van minimaal 100 opdrachtgevers werd aangekondigd. Het kabinet laat weten dat de selectie van opdrachtgevers reeds is gemaakt en het merendeel van de bedrijfsbezoeken zijn uitgevoerd. Koolmees laat hier echter nog weinig over los. “Aan de eerste terugkoppelingen over de bezoeken zijn nog geen conclusies te verbinden.” Over de verdere invulling van de handhaving wordt ook pas later meer bekend. “Op het moment dat de uitwerking van de maatregelen verder gevorderd is en er zicht is op of en hoe met de webmodule een optimum tussen de randvoorwaarden is gevonden, zal u worden geïnformeerd over de uitfasering van het handhavingsmoratorium.”

Vrijdag 22 juni heeft Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Tweede Kamer middels een brief, betiteld als ‘uitwerking maatregelen werken als zelfstandige’, geïnformeerd over de voortgang van de vervanging van de Wet DBA. HeadFirst zet de hoofdlijnen voor je op een rij.

Geen eenvoudige opgave
Het kabinet is in de afgelopen maanden bezig geweest met de uitwerking van de maatregelen ter vervanging van de Wet DBA, waar je meer over leest in ons whitepaper. “Het kabinet is daarin stappen verder gekomen, maar heeft ook nog werk te verrichten”, zo berichtte minister Koolmees in zijn brief. “Het maken van nieuwe wetgeving rond zzp is geen eenvoudige opgave. Dat was duidelijk bij de invoering van de Wet DBA, bij het opstellen van het regeerakkoord en blijkt ook nu. Maar nieuwe wet- en regelgeving is onverminderd nodig.”

Vervolgacties
Het kabinet onderneemt de komende maanden diverse vervolgacties:

De maatregelen voor ‘de boven- en onderkant van de arbeidsmarkt’ worden verder uitgewerkt. “Hierbij zijn echter diverse knelpunten geconstateerd die worden geadresseerd. In het najaar komt het kabinet met een nader voorstel.”

Er wordt momenteel een extern onderzoek uitgevoerd naar tarieven, tariefopbouw en kenmerken van zzp’ers en hun opdrachten. “De uitkomsten van dit onderzoek worden gebruikt om te komen tot een afbakening van de groepen die onder de arbeidsovereenkomst bij laag tarief en de opt-out vallen. Ook worden effecten van een dergelijke afbakening op de arbeidsmarkt in kaart gebracht.”

– Het kabinet gaat in gesprek met de Europese Commissie over de bescherming van werkenden met lage tarieven. “Wetende dat deze problematiek in meer landen speelt”.
– Het kabinet onderzoekt op welke manier afbakening van de groep opdrachtnemers ‘aan de bovenkant van de markt’ – voor wie de opt-out gaat gelden – nodig is. “Immers, als voor de opdrachtgever en -nemer al vaststaat dat de opdrachtnemer de werkzaamheden als zelfstandige uitvoert, dan is een opt-out niet nodig.”
– Het kabinet gaat onderzoeken of de voorgestelde webmodule 1) uitvoerbaar en handhaafbaar is, 2) zekerheid biedt aan ondernemers en hun opdrachtgevers en 3) niet onnodig veel administratieve last met zich meebrengt.
– Op 3 september 2018 organiseert het kabinet een vervolg op de kick-off bijeenkomst met veldpartijen van 24 januari 2018, waarin opnieuw besproken wordt hoe de maatregelen zo goed mogelijk kunnen worden uitgewerkt.
– “De opkomst van nieuwe vormen van arbeidsrelaties tussen opdrachtgever/werkgever en opdrachtnemer/werknemer zorgt voor fundamentele vragen over de arbeidsmarkt, het arbeidsrecht en de sociale zekerheid. Om voorbereid te zijn op de toekomst wordt een onafhankelijke commissie ingesteld die onderzoek doet naar deze vraagstukken, waaronder de mogelijkheid van de introductie van een ondernemersovereenkomst en de herziening van de definitie van de uitzendovereenkomst.”

Belangrijke datums
Een aantal datums die al bekend waren, blijven staan:

– De handhaving op de Wet DBA blijft opgeschort tot in ieder geval 1 januari 2020, met uitzondering van kwaadwillenden.
– Vanaf 1 juli 2018 wordt de handhaving niet meer beperkt tot de meest ernstige gevallen van kwaadwillendheid, maar wordt de handhaving verbreed tot alle kwaadwillenden. Hieronder meer daarover.
– Uiterlijk per 1 januari 2019 zal het kabinet het criterium ‘gezag’ hebben verduidelijkt.

Handhaving: 100 opdrachtgevers worden bezocht
De Belastingdienst publiceert op 1 juli 2018 een plan dat invulling geeft aan het toezicht op arbeidsrelaties vanaf deze datum. De invulling is in grote lijnen al bekend. Zo gaat de Belastingdienst bedrijfsbezoeken plannen met opdrachtgevers, waarbij het in gesprek gaat over hun werkwijze met opdrachtnemers. “De Belastingdienst selecteert minimaal 100 opdrachtgevers om te bezoeken. In deze selectie zijn zowel de opdrachtgevers betrokken die een modelovereenkomst hebben voorgelegd die al dan niet is goedgekeurd, als de opdrachtgevers die in dit kader nog niet in beeld zijn geweest bij de Belastingdienst. Van elke categorie wordt een aantal opdrachtgevers geselecteerd dat de Belastingdienst zal bezoeken. De selectie vindt dusdanig plaats dat diverse branches en sectoren bezocht worden. (…) De focus ligt bij de opdrachtgevers die nog niet in beeld zijn geweest (red, hiermee lijkt bedoeld te worden: ‘opdrachtgevers die niet een modelovereenkomst bij de Belastingdienst ter goedkeuring hebben voorgelegd’) of die niet werken met een goedgekeurde (model)overeenkomst.”

“Afhankelijk van hetgeen de Belastingdienst vaststelt in zijn gesprekken met – en bezoeken bij – opdrachtgevers, wordt het toezichtplan tussentijds aangepast. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat er andere of andersoortige opdrachtgevers worden geselecteerd. Toezicht vindt plaats waar de grootste risico’s van schijnzelfstandigheid zijn. (…) Indien de Belastingdienst tijdens zijn toezicht een vermoeden heeft dat sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking en kwaadwillendheid stelt hij een nader onderzoek in. (…) De planning is om de bezoeken eind 2018 afgerond te hebben.”

Ben je benieuwd naar de complete brief van Minister Koolmees? Download het hier.

De opschorting van de handhaving op de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) is verlengd tot 1 januari 2020. Dit schrijven minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en staatssecretaris Snel van Financiën in een brief aan de Tweede Kamer. De handhaving op ‘kwaadwillenden’, opdrachtgevers die bewust regels overtreden, blijft bestaan en wordt zelfs verruimd. De brief maakt ook duidelijk dat er geen uitzicht is op een tussenoplossing voor specifieke groepen zelfstandigen, zoals de opt-out regeling voor Zelfstandig Professionals met tarieven boven de €75,- per uur.

Handhaving op kwaadwillenden verruimd
Vanaf 1 juli 2018 wordt niet langer alleen bij ernstigste gevallen van kwaadwillendheid gehandhaafd, maar kan er ook bij andere kwaadwillende opdrachtgevers worden gehandhaafd. Dit zijn opdrachtgevers “die opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laten ontstaan of voortbestaan”. Dit houdt concreet in dat de Belastingdienst kan handhaven als ze de volgende drie criteria alle drie kan bewijzen:

1. Er is sprake van een (fictieve) dienstbetrekking.
2. Er is sprake van evidente schijnzelfstandigheid.
3. Er is sprake van opzettelijke schijnzelfstandigheid.

In dergelijke gevallen wordt veelal een oneigenlijk voordeel behaald en/of het speelveld op een oneerlijke manier aangetast.

Planning: meer informatie voor zomerreces
Of sprake is van fictieve dienstbetrekking hangt sterk samen met de vraag of sprake is van een gezagsverhouding. Het kabinet heeft in haar brief aangegeven voor 1 januari 2019 te komen met verduidelijking van de definitie ‘gezagsverhouding’, omdat dit de kern van veel onduidelijkheid is rondom de Wet DBA. Hierop is aangedrongen door Kamerleden Van Weyenberg (D66) en Wiersma (VVD), waarvan de laatste recent te gast was in ons radioprogramma HoofdZaken.

Voor het zomerreces stuurt het kabinet een ‘hoofdlijnenbrief’ naar de Tweede Kamer, waarin nader wordt toegelicht hoe de verschillende maatregelen uitgewerkt worden. Vervolgens streeft men ernaar nog in 2018 met een wetsvoorstel te komen, zodat de parlementaire behandeling hiervan in de eerste helft van 2019 kan worden gestart. Het streven is de specifieke maatregelen, bedoeld voor ‘de onderkant en de bovenkant van de arbeidsmarkt’, alsmede de opdrachtgeversverklaring (webmodule) per 1 januari 2020 in werking te laten treden.

Geen snellere oplossing voor bovenkant
Er was sprake van een snellere invoering van maatregelen voor de boven- en onderkant van de markt, maar deze komen er dus niet. “We werken aan één pakket maatregelen die we tegelijkertijd gaan invoeren. We gaan maatregelen als het minimumtarief of de opt-out voor de bovenkant niet eerder invoeren”, zo verklaarde minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Koolmees tegenover ZiPconomy. Staatssecretaris van Financiën Menno Snel voegde daar aan toe: “Ik heb niet de indruk dat aan de bovenkant van de markt nu de grootste problemen zitten. Die groep heeft nu ook al niet veel te vrezen, dus we zien ook niet echt de noodzaak om daar afzonderlijk te versnellen.”

Voor wat betreft de situatie tot 2020 verklaarde minister Koolmees: “Voor de markt is de boodschap helder: met zelfstandigen werken kan! Mits je geen kwaadwillende bent.”