Experts: arbeidsmarkt onder hoogspanning, tijd voor verandering!

De VBAR krijgt forse kritiek van meerdere experts. Zo stelt Cristel van de Ven, voorzitter van Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN), dat het advies van de Raad van State bevestigt wat zelfstandigenorganisaties al langer roepen: de wet biedt onvoldoende duidelijkheid en erkent het zelfstandig ondernemerschap van de werkende onvoldoende. Ook VVD-Kamerlid Thierry Aartsen uit stevige kritiek: “Wij staan als VVD achter de WTTA, dit staat ook in het Hoofdlijnenakkoord. Tegelijkertijd hebben wij als VVD grote bedenkingen bij de VBAR. En niet alleen wij, maar vele brancheverenigingen, zzp-organisaties en wetenschappers met ons. Daarom heb ik al eerder aan het kabinet gevraagd: overweeg het om de wet te splitsen, dan kan je alvast aan de slag met het rechtsvermoeden op basis van een uurtarief voor de basis van de arbeidsmarkt.” 

Niels van der Neut (universitair docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam) stelt dat mensen behoefte hebben aan meer duidelijkheid vooraf, maar “dat dit gewoon moeilijk is in een markt die zo divers is.” Het beeld dat er nu helemaal géén duidelijke wetgeving is, klopt volgens Van der Neut niet helemaal. Wel heeft Van der Neut stevige twijfels of “de VBAR de belofte inlost en daadwerkelijk een verduidelijking is ten opzichte van de Deliveroo-gezichtspunten.” Joost van Ladesteijn, partner en advocaat bij Vertex Legal, sluit zich daarbij aan en wijst erop dat de beoogde helderheid van de VBAR nauwelijks effect zal hebben. “Wanneer in 95% van de gevallen het nu duidelijk zou zijn wat de uitkomst is van een beoordeling of een overeenkomst als een arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt, is het best-case-effect van de VBAR non-significant. Beter dan het splitsen van de VBAR is het splitsen van de civiele en fiscale arbeidsovereenkomst.” 

Hoewel zelfstandigen steeds vaker een plek krijgen in de polder, blijkt uit de interviews dat veel experts kritisch zijn op hun vertegenwoordiging. Bart Smals, directeur van de Bovib, vindt dat de belangen van zzp’ers nog steeds te weinig worden meegenomen. Smals stelt dat “voor een goed functionerende polder, het essentieel is dat álle belangen vertegenwoordigd zijn.” Cristel van de Ven is het hier roerend mee eens: “Als werknemers met al hun diversiteit wel vertegenwoordigd kunnen worden in de politiek en polder, waarom zouden zelfstandigen in al hun diversiteit dat dan niet kunnen?” 

Hugo-Jan Ruts, hoofdredacteur bij ZiPconomy, voegt daaraan toe dat de polder wordt gedomineerd door conservatieve krachten. Hij is dan ook kritisch op de invloed van de polder op het arbeidsmarktbeleid. Ruts: “Het is hartstikke goed dat partijen zoals de SER meepraten over het arbeidsmarktbeleid, maar laten we eerlijk zijn; de polder wordt wel gedomineerd door klassieke, voornamelijk conservatieve, krachten. Die zijn heel goed in het creëren van draagvlak en het verbeteren van beleid, maar de échte vernieuwing vindt hier niet plaats. Daarvoor zijn andere spelers nodig.” Dit roept dan ook de vraag op: wie neemt het voortouw in het daadwerkelijk hervormen van het arbeidsmarktbeleid?