Met de hervatte handhaving op schijnzelfstandigheid begin 2025 en het indienen van het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) bij de Tweede Kamer kort voor het zomerreces, is het zzp-dossier voor velen opnieuw in beweging gebracht. En terecht, want onderzoek uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction liet zien dat de impact op zelfstandigen niet te onderschatten is. Bijna 60 procent merkt namelijk dat het aantal opdrachten dat geschikt is voor zelfstandigen is afgenomen sinds begin dit jaar.
Daarnaast publiceerde HeadFirst Group in samenwerking met kennisplatform ZiPconomy en ONL voor Ondernemers recentelijk het rapport ‘Een decennium zzp-dossier: feiten, cijfers en ontwikkelingen’. Uit de cijfers blijkt dat er voor het eerst een daling is van het aantal zzp’ers: van 1,21 miljoen in 2023 naar 1,2 miljoen in 2025. Desalniettemin blijft de zzp-populatie uitermate tevreden over de werkomstandigheden: ruim 80 procent. Opvallend genoeg betreft die krimp vooral de groep zelfstandigen die niets met de discussie over schijnzelfstandigheid te maken heeft (zzp’ers die producten verkopen of zzp’ers die hun eigen arbeid aanbieden aan particulieren).
Het wachten is wederom op de politiek, die uiteindelijk aan zet is om de veelvoorkomende roep van zelfstandigen en opdrachtgevers voor meer duidelijkheid te beantwoorden. Hoe? Slechts een paar partijen steunt nog het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden (VBAR), terwijl een brede groep partijen in het midden van het politieke speelveld juist hun steun uitspreekt voor het initiatiefvoorstel Zelfstandigenwet van de VVD, CDA, D66 en SGP. Met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht en nieuwe verhoudingen in het parlement, is het goed om een overzicht te geven van de verschillende plannen van de politieke partijen.
VVD: steun voor de Zelfstandigenwet
De VVD zet in op verdere uitwerking (en uiteindelijk invoering) van de eerdergenoemde Zelfstandigenwet. Het voorstel poogt middels een zelfstandigen- en werkrelatietoets meer juridische duidelijkheid te geven over waar zzp’ers en opdrachtgevers aan toe zijn. Onderdeel van dit voorstel zijn ook meer verplichtingen en verantwoordelijkheden voor de zzp’er. Denk hierbij aan het regelen van een voorziening met betrekking tot arbeidsongeschiktheid en pensioen. Verder steunt de partij de invoering van een rechtsvermoeden van werknemerschap bij een laag uurtarief en de invoering van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, maar wel met een opt-out mogelijkheid. Kandidaat-Kamerlid Claire Martens-America gaf in een interview met ZZP Kiest verdere toelichting op de plannen van de VVD.
D66: minder verschillen tussen werknemers en zelfstandigen
De sociaalliberalen steunen net als de VVD de verdere uitwerking en invoering van de Zelfstandigenwet. Volgens de partij is het hoog tijd dat er ‘duidelijkheid komt rondom de status van zelfstandigen’. Verder wordt het rechtsvermoeden van werknemerschap bij een laag uurtarief ingevoerd en dienen de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen in de sociale zekerheid en fiscaliteit verkleind te worden. Tot slot steunt D66 de invoering van een verplichte betaalbare collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, conform het advies van de Stichting van de Arbeid. In een podcast vertelde kandidaat-Kamerlid Hans Vijlbrief over de plannen van D66.
GroenLinks-PvdA: meer zekerheden voor werkenden
GroenLinks-PvdA prioriteert zekerheid, ook voor zzp’ers: de partij wil schijnzelfstandigheid tegengaan door de handhaving te intensiveren en opdrachtgevers meer verantwoordelijkheid te geven. De partij is voorstander van het ‘werknemer, tenzij’-principe en zzp’ers kunnen alleen ingezet worden voor opdrachten die niet behoren tot de reguliere werkzaamheden van de organisatie. Ook dient er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zzp’ers te komen, inclusief een eerlijke bijdrage van de opdrachtgever en inkomensafhankelijke premie. Kandidaat-Kamerlid Mariëtte Patijn gaf in een interview met ZZP Kiest meer duidelijkheid over de plannen van de combinatiepartij.
CDA: meer verduidelijking voor de zzp'er en opdrachtgever
Het CDA pleit ervoor om de positie van de zzp’er te verduidelijken door wetgeving aan te passen. De Zelfstandigenwet wordt in het verkiezingsprogramma overigens niet expliciet benoemd. Wel dienen zzp’ers volgens het CDA verantwoordelijkheid te nemen voor een inkomensvoorziening bij arbeidsongeschiktheid en een toereikend pensioen. De Belastingdienst dient verder te gaan met het handhaven op schijnzelfstandigheid en een rechtsvermoeden van werknemerschap onder een bepaald uurtarief moet kwetsbare werkenden met lage uurtarieven meer bescherming bieden.
SP: weg met schijnconstructies en aanpak gedwongen zzp
De Socialistische Partij ziet de toename van zzp’ers als gevolg van een doorgeschoten flexibele arbeidsmarkt. Wie langdurig voor één opdrachtgever werkt, moet volgens de partij in loondienst komen. Gedwongen zzp-schap moet tegen worden gegaan. Om zzp’ers beter te beschermen, komt er een collectieve en publiekelijke oplossing voor arbeidsongeschiktheid en pensioen.
BBB: meer vrijheid, minder verplichtingen
De BBB kiest opvallend genoeg niet voor het wetsvoorstel VBAR of de Zelfstandigenwet. Middels een ‘VAR-light’ dienen opdrachtgever en zzp’er meer zekerheid te krijgen aan de voorkant. Overregulering wordt afgewezen en via een rechtsvermoeden van werknemerschap onder de €36 per uur moeten zelfstandigen aan de basis van de arbeidsmarkt beschermd worden. De partij steunt de plannen voor de invoering van een arbeidsongeschiktheidsverzekering, maar wel met een opt-out mogelijkheid. Kandidaat-Kamerlid Henk Vermeer gaf in een interview met ZZP Kiest meer toelichting op de plannen van de BBB.
NSC: de arbeidsmarkt moet eerlijker
NSC steunt de plannen en voorstellen uit het rapport van de Commissie Borstlap uit januari 2020. Dit advies vormt volgens NSC de basis voor een eerlijke en toekomstbestendige arbeidsmarkt. Zelfstandigen dienen duidelijkheid te krijgen over de kaders waarbinnen zij kunnen ondernemen. In de wet wordt verankerd dat er een rechtsvermoeden van werknemerschap gaat geleden bij een uurtarief onder de €36 en de partij steunt de invoering van het wetsvoorstel Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ). Kandidaat-Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen geeft in dit interview meer uitleg over het programma van NSC.
JA21: vereenvoudigen van de regels
JA21 wil de regelgeving rondom het inhuren van zzp’ers vereenvoudigen. Om zzp’ers meer duidelijkheid te geven, kijkt de partij naar het Belgische model. De partij wil geen verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Wel wil de partij de fiscale regelingen, zoals de zelfstandigenaftrek en startersaftrek, afschaffen.
SGP: ruimte voor zzp'ers
Volgens de SGP moet er een einde komen aan de voortdurende onzekerheid voor zzp’ers. Daarom dient er een wettelijke erkenning te komen voor deze doelgroep, door een heldere definitie met bijbehorende criteria vast te leggen. De partij steunt de invoering van de Zelfstandigenwet en handhaving op schijnzelfstandigheid dient zich te richten op bepaalde risicosectoren. Verder steunt de partij de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, maar wel met een opt-out mogelijkheid. Zzp’ers in de agrarische sector worden uitgezonderd van deze verzekeringsplicht. Zelfstandigen kunnen wat betreft de SGP ingezet blijven worden bij ‘piek en ziek’.
DENK: de balans tussen zekerheid en vrijheid
Zzp’ers die bewust kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap, moeten volgens DENK de ruimte krijgen om dit te doen. Er moet een werkbare wettelijke verankering komen van zelfstandigheid, zodat er geen onduidelijkheid meer is voor zzp’er en opdrachtgever. De partij is geen voorstander van het wetsvoorstel VBAR, maar spreekt ook niet expliciet de steun uit voor de Zelfstandigenwet. De partij wil verder dat er een betaalbare en collectief georganiseerde verzekering voor arbeidsongeschiktheid komt. DENK staat open voor een opt-out mogelijkheid.
ChristenUnie: aanpakken doorgeschoten flexibilisering
De ChristeUnie steunt de invoering van het wetsvoorstel VBAR, om meer duidelijkheid te geven aan opdrachtgevers en zzp’ers. De verschillen tussen zelfstandigen en werknemers moeten verkleind worden. Fiscale voordelen voor zelfstandigen worden in een verstandig tempo omgevormd naar één werkendenkorting en een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers is volgens de partij noodzakelijk.
Conclusie
Met betrekking tot het zzp-dossier zijn er duidelijke verschillen tussen de politieke partijen. Aan de linkerkant hechten de partijen veel waarde aan bescherming, zekerheden en de invoering van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. In het centrum van het politieke speelveld zoeken partijen de balans tussen keuzevrijheid en verplichtingen. Het initiatiefvoorstel Zelfstandigenwet kan hierbij een belangrijke rol spelen. In een webinar georganiseerd door ZZP Kiest werden de verschillende plannen en voorstellen besproken.
Heldere criteria om zelfstandigheid te bepalen blijft voor veel zzp’ers een belangrijk onderwerp. Dit bleek nogmaals uit een verkiezingsonderzoek van de Freelance Markt Index (FMI). Met een nieuwe Tweede Kamer in aantocht en later de installatie van een nieuw kabinet, is het voor veel zzp’ers en opdrachtgevers de vraag welke partijen er daadwerkelijk bereid zijn om op dit dossier op een constructieve en werkbare manier stappen te zetten.
Wij blijven in gesprek met politiek Den Haag en leveren middels rapporten en onderzoeken een belangrijke bijdrage aan de discussie over de toekomst van de arbeidsmarkt en positie van de zzp’er.
Vraag een vrijblijvend adviesgesprek aan
Vragen hierover? Neem contact met ons op.
Sem Overduin
Public Policy & Affairs Manager
Sem.Overduin@headfirst.nl
Oifik Youssefi
Public Affairs Officer
Oifik.Youssefi@headfirst.nl
Maaike van Driel
Head of Legal
Maaike.vanDriel@headfirst.group
Thomas ten Veldhuijs
Senior Legal Counsel
Thomas.tenVeldhuijs@headfirst.nl