Op uitnodiging van staatssecretaris Eric Wiebes spraken Mike Korenvaar (Financieel directeur) en Gert-Jan Schellingerhout (Algemeen directeur) van HeadFirst op 27 september 2016 in Den Haag uitgebreid over de Wet DBA. In een goed en constructief gesprek zijn de zienswijze en ervaringen van HeadFirst én de Zelfstandig Professionals, Leveranciers en Opdrachtgevers uit haar netwerk overgebracht. De basis hiervoor waren meer dan duizend positieve en negatieve reacties over de werking van de Wet DBA die binnengekomen zijn op de dbafeedback.nl, een samenwerking met zusterorganisatie ZP Zaken. Onderstaande onderwerpen stonden centraal in het gesprek.

Arbeidsrecht op de schop
De Wet DBA is in principe niets nieuws; het enige wat het heeft gedaan is de VAR afschaffen. Daarmee gaan we terug in de tijd. De drie pijlers voor het vaststellen van een arbeidsrelatie, loon, arbeid en gezag, zijn plots weer opportuun. Met deze klassieke componenten, die niet passen in de huidige tijd van digitalisering en flexibilisering, vallen we terug op arbeidsrecht uit de verre vorige eeuw. En juist daar zit nu de angel. Mensen zoeken intrinsiek naar vrijheid en flexibiliteit, zowel in een vast dienstverband (medewerkers worden steeds ondernemender) als daarbuiten (steeds meer zzp’ers). Mensen die ‘de vaste baan met veiligheid’ inwisselen voor ‘het zzp-schap met flexibiliteit en risico’s’ moeten die ruimte krijgen. Het kan niet de bedoeling zijn dat zij gedwongen worden in een vast dienstverband te werken.

Het wordt tijd dat het arbeidsrecht breed hervormd wordt, zowel de Wet DBA, Wet Werk en Zekerheid als het Ontslagrecht. Maak wetgeving waarbij niet teruggegrepen wordt naar oude wetten, maar die gericht is op het nu én de toekomst. HeadFirst opteert ervoor naast werknemer en ondernemer ruimte te creëren in het arbeidsrecht voor een derde groep: de zelfstandige. Hetgeen ook een veelgehoorde suggestie is op dbafeedback.nl.

Negatieve effecten
HeadFirst heeft een constant inzicht in de situatie rondom de Wet DBA, mede door reacties op de website dbafeedback.nl en de deelname van duizenden ZP’ers en Opdrachtgevers aan de Opiniemonitor Wet DBA. Hieruit blijkt dat de wet een aantal (negatieve) effecten heeft:

– Grote aantallen Zelfstandig Professionals raken opdrachten kwijt of lopen deze mis;
– Opdrachtgevers huren minder ZP’ers in of stoppen hier helemaal mee;
– Er is een beweging richting payrolling, wat tegenstrijdig is aangezien de overheid juist een ontmoedigingsbeleid jegens payrolling voert.

Een aantal effecten kunnen voor een deel toegeschreven worden aan het oorspronkelijke doel van de wet: de aanpak van schijnzelfstandigheid. Duidelijk is echter dat een aantal effecten negatieve neveneffecten zijn, die voortkomen uit onduidelijkheid en onzekerheid. Met name de beweging dat Opdrachtgevers helemaal stoppen met de inhuur van ZP’ers is zorgelijk. Onwetendheid over handhaving en onduidelijkheid over de interpretatie van essentiële termen als ‘schijnzelfstandigheid’ en ‘gezag’ doet organisaties besluiten: “risico’s die we niet goed kunnen inschatten, sluiten we uit”. De goedwillende ZP’er is hier de dupe van. Dat kan niet de bedoeling zijn van de wet.

Onzekerheid wegnemen
Om de onzekerheid in de markt weg te nemen, is duidelijkheid benodigd over termen als ‘schijnzelfstandige’ en ‘gezag’. Wie is de schijnzelfstandige waar de Wet DBA een einde aan moet maken? Hoe gaat de Belastingdienst achteraf handhaven? Langs welke meetlat legt ze de elementen van een gezagsverhouding? Het is geen kwestie van het afvinken van een checklist. Dit maakt het een grijs gebied en daarmee onzeker. Dhr. Wiebes onderkent dat hier een belangrijke sleutel ligt.

HeadFirst strijdt voor een werkbare Wet DBA
HeadFirst strijdt voor een werkbare situatie waarin ZP’ers en Opdrachtgevers, al dan niet met tussenkomst van een intermediair als HeadFirst, optimaal kunnen samenwerken. Hiervoor is ons inziens een aanpak nodig die rekening houdt met verschillende branches en beroepsgroepen, iets wat eveneens een veelgehoorde suggestie is op dbafeedback.nl. Kijk naar branche, type werkzaamheden, behoeften en wellicht zelfs tarief. Creëer een aanpak voor branches waar schijnzelfstandigheid aan de orde is (conform onderzoek: o.a. transport, bouw, zorg), een aanpak voor zzp’ers die de behoefte hebben gebruik te maken van sociale voorzieningen, een aanpak voor kenniswerkers die wellicht van tijd tot tijd onder gezag werken maar bewust zelfstandig zijn etc.

HeadFirst heeft dhr. Wiebes toegezegd hem op de hoogte te houden van marktontwikkelingen omtrent de Wet DBA. Zo presenteren we de komende weken de resultaten van de Opiniemonitor Wet DBA, die eind september uitgevoerd is onder Zelfstandig Professionals en Opdrachtgevers. De resultaten van dit onderzoek worden eveneens overhandigd aan de Tweede Kamerleden Mei Li Vos (PvdA), Erik Ziengs (VVD) en Steven van Weyenberg (D66) en verschijnen op deze website.

Eens te meer blijkt het belang dat ook jij jouw mening over de Wet DBA deelt. Wij bundelen de reacties en brengen dit naar de beleidsbepalers. Ga naar wetdba.headfirst.nl/feedback/.