Woensdag 15 december 2021 werd het langverwachte coalitieakkoord ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’ gepresenteerd. Voor de arbeidsmarkt heeft het nieuwe kabinet een belangrijk doel: hervorming om lasten te verlagen, bestaanszekerheid verbeteren en armoede tegengaan. ‘Zodat werken loont, werkgeverschap en ondernemerschap aantrekkelijk blijft, ons welzijn stijgt en personeelstekorten in vitale sectoren opgevangen kunnen worden.’ Han Kolff, CEO HeadFirst Group, reageert op de voorgenomen plannen.

Rutte IV wil jaarlijks €500 miljoen investeren om ‘een aantal grote hervormingen’ door te voeren, waarbij de uitgangspunten van de Commissie Borstlap en het MLT-advies van de SER de leidraad vormen. Stevige rapporten en grotendeels goede plannen, maar nu begint het moeilijke: de uitvoering. Dat geldt ook voor het uitgangspunt ‘echte zelfstandigen worden ondersteund en ondernemerschap wordt gestimuleerd’, waar de verdere uitwerking van uitblijft. Het standpunt onderstreep ik van harte, maar het valt of staat bij het maken van de juiste keuzes. Om woorden om te kunnen zetten in daden is mankracht, kennis en een duidelijke visie nodig.

De huidige krapte op de arbeidsmarkt maakt deze uitdaging alleen maar groter. Overhaast generieke en ondoordachte plannen doorvoeren kan fatale gevolgen hebben. Dat zagen we bij de invoering van de wet DBA, toen veel zelfstandig professionals (zp’ers) inkomstenderving ondervonden door terughoudende opdrachtgevers. Sterker nog, veel zelfstandigen ondervinden nog steeds hinder: de onduidelijkheid heeft als gevolg dat het voor meer dan de helft moeilijker is geworden een geschikte opdracht te vinden. Dit komt bovenop de zp’ers, bijna 40 procent, waarvan de afgelopen jaren een opdracht voortijdig is beëindigd door de opdrachtgever vanwege zorgen en onduidelijkheid rondom wetgeving. Verdere toename kunnen we absoluut niet gebruiken. We hebben elke beroepsgroep, in welke contractvorm dan ook, de komende jaren keihard nodig.

Verdere ontwikkeling webmodule
Ondanks de nodige kritiek van brancheorganisaties en zzp-belangenbehartigers op de webmodule, ligt de focus voor de vervanging van de wet DBA voornamelijk op de verdere ontwikkeling van deze vragenlijst. Om zowel politiek als maatschappelijk draagvlak te creëren, is een cruciale stap dat de Tweede Kamer een inhoudelijk debat voert met Karien van Gennip en Marnix van Rij – bewindspersonen op Sociale Zaken en Financiën en sleutelspelers in deze discussie – over de pilotresultaten van de webmodule. De webmodule kan op voorhand zekerheid bieden, maar het is essentieel dat betrokken ambtenaren op het departement weer het gesprek opstarten met veldpartijen om de onderliggende systematiek van de vragen kritisch te bekijken en fundamentele aanpassingen door te voeren.

De uitkomst mag niet leiden tot verminderde inhuur van zelfstandigen, die niet hulpbehoevend zijn en niet op bescherming tegen schijnzelfstandigheid zitten te wachten. Dat benadruk ik met klem, want ook opdrachtgevers en intermediairs zijn niet gebaat bij onrust en onduidelijkheid. Voor situaties van tussenkomst is de webmodule niet gereed en is er ook geen pilotfase geweest. De intermediaire branche helpt graag bij de verdere ontwikkeling van een werkbare webmodule, zodat we onrust en vraaguitval van zzp’ers voorkomen.

Handhaving op arbeidsrelaties
Om ‘schijnzelfstandigheid tegen te gaan komt er betere publiekrechtelijke handhaving in het geval van het vermoeden van werknemerschap’. Handhaving op arbeidsrelaties kan, zoals we bespraken in een rondetafelgesprek met FNV Zelfstandigen, ONL voor Ondernemers en TNO, een belangrijke functie hebben voor de balans op de arbeidsmarkt. Van betekenis om kwetsbare en gedwongen zzp’ers te beschermen en zekerheid te bieden, tegelijkertijd moeten we oog houden voor de diversiteit van de zzp-populatie en bewuste zelfstandig ondernemers in het hogere segment de vrijheid geven om te ondernemen. Start de handhaving stapsgewijs op in de sectoren, waarvan we weten dat er veel kwetsbare zzp’ers werkzaam zijn tegen lagere uurtarieven. Het SER-advies biedt hiervoor houvast en houdt de arbeidsmarkt boven de €35,- open en werkbaar.

Blijf in gesprek met veldpartijen
Ik adviseer de politiek in gesprek te blijven met brancheorganisaties, intermediairs en zzp-belangenbehartigers. Dit zijn de specialisten als het gaat om het aan elkaar verbinden van vraag en aanbod op de versnipperde en zeer krappe arbeidsmarkt. Als één van de partijen die mensen van werk naar werk begeleidt en een bijdrage levert aan de duurzame inzetbaarheid van werkenden, dragen wij graag ons steentje bij. De komende jaren werken en – belangrijker nog – voeren we de plannen graag uit om serieus werk te maken van de arbeidsmarkt van morgen.