Morgenmiddag staat het Commissiedebat Arbeidsmarktbeleid op de planning. Met 36 onderwerpen op de agenda verwacht ik een versnipperd debat, met voor iedere partij een andere focus. In aanloop er naartoe deel ik graag enkele inzichten met betrekking tot het zzp-dossier en de huidige stand van zaken.

Lange tijd was het stil rondom de wet DBA, maar afgelopen week kreeg het bijbehorende handhavingsmoratorium weer de nodige aandacht door een rapport van de Algemene Rekenkamer. De conclusie was helder: de Belastingdienst is op dit moment niet in staat om schijnzelfstandigheid effectief te bestrijden. De veelbesproken uitkomsten komen naar verwachting ter sprake tijdens het debat, mede omdat de PvdA eerder het verzoek deed om staatssecretaris voor Fiscaliteit en Belastingdienst Van Rij aan te laten sluiten. Het verzoek kon niet rekenen op een meerderheid, maar dat het rapport op het netvlies staat bij politici is duidelijk.

Wet DBA heeft invloed op de inzetduur van professionals
Ondanks de aanhoudende onduidelijkheid omtrent handhaving, vervanging van de wet DBA en de doorontwikkeling van de webmodule, zien wij dat het aantal hoogopgeleide zzp’ers (zelfstandig professionals) blijft toenemen. Professionals die bewust kiezen voor het ondernemerschap en doorgaans door één opdrachtgever voor langere tijd (gemiddeld 14 maanden) worden ingehuurd vanwege hun kennis en expertise. Gedetailleerde informatie die wij eerder uiteen hebben gezet in het rapport ‘De zzp’er bestaat wél’, een must-read voor politici en beleidsmakers die zich bezighouden met het zzp-dossier.

Tegelijkertijd constateren wij een opvallende ontwikkeling bij opdrachtgevers die zelfstandig professionals inhuren. Zij committeren zich vaker – doorgaans in goede samenwerking met intermediairs – aan een maximale inzettermijn van twee jaar, al dan niet vastgesteld in hun inhuurbeleid. Hoewel de wet DBA (nog) niet wordt gehandhaafd en er vooralsnog geen duidelijkheid is over een alternatief plan, kan gesteld worden dat de ‘wet’ invloed heeft.

Richt handhaving op specifieke sectoren
Handhaving van de wet DBA in het hogere segment van de arbeidsmarkt is ongewenst. Ik adviseer daarom om de pijlen te richten op sectoren, waar het percentage kwetsbare zzp’ers groot is. Zzp’ers die tegen lage uurtarieven werken, moeite hebben om financiële buffers op te bouwen en gedwongen zzp-schap op grotere schaal voorkomt. Hoewel slechts 7% zich categoriseert als ‘gedwongen zzp’ (+/- 80.000 werkenden op de arbeidsmarkt), is het van belang dat we dit met elkaar bestrijden en kwetsbare werkenden beschermen.

Resultaten van de webmodule-pilot lieten eerder zien dat in sectoren als bouwnijverheid, horeca en transport de kans op ‘indicatie in dienstbetrekking’ het grootst is. Deze sectorale benadering sluit aan bij het Belgische model met haar Arbeidsrelatiewet. Bij onze Zuiderburen wordt schijnzelfstandigheid effectief bestreden door (1) duidelijker onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen en (2) strenger te handhaven in sectoren waar de kans op onderbetaling en financiële kwetsbaarheid het grootst is.

Ook het MLT-advies van de SER biedt meer duidelijkheid met betrekking tot handhaving. Een concreet voorbeeld uit dit advies is het ‘rechtsvermoeden van werknemerschap’ onder het maximumdagloon van €30 à €35 per uur. Deze richtlijn zal de uitvoerbaarheid van handhaving bevorderen en is ook gericht op sectoren waar kwetsbare zzp’ers gebaat zijn bij meer bescherming en zekerheid. De beperkte kwantitatieve en kwalitatieve capaciteit van de Belastingdienst, zoals geconcludeerd wordt in het rapport van de Algemene Rekenkamer, kan dan optimaal benut worden.

Nuance in de discussie
Samenvattend is dit rapport de zoveelste pagina in het zzp-hoofdstuk en blijft het tot dusver onduidelijk wat de volgende stap gaat worden in dit dossier. Ik mis de nuance in het politiek-maatschappelijke debat over zzp’ers aan de basis van de arbeidsmarkt. Het leeuwendeel van de zzp-populatie kiest bewust voor het ondernemerschap en is zeer tevreden over de arbeidsomstandigheden. Laten we oog hebben voor die ontwikkeling, omdat we alle werkenden ten tijde van krapte ongelofelijk hard nodig hebben. HeadFirst Group denkt graag mee met de volgende stap.